Ateş nedir?
Ateş, vücudun iç sıcaklığının normalden (yaklaşık 36.5–37.5°C) daha yüksek olmasıdır. Bu aslında vücudun kendini savunma mekanizmasıdır.
Mesela mikrop girince vücut diyor ki:
“Ben bu mikrobu sevmedim! Hadi ortamı ısıtayım da rahat edemesin.”
Yani ateş, bağışıklık sisteminin mikroplara savaş açtığının bir işaretidir.
⸻
Vücut ısısı nasıl artar?
Beynimizin ortasında bir yer var: Hipotalamus.
Bu bölge, vücut ısısını ayarlayan termostat gibi çalışır.
Bir mikrop, bakteri, virüs geldiğinde bazı kimyasal maddeler (sitokinler, prostaglandinler) salgılanır.
Bunlar hipotalamusa şöyle der:
“Termostatı biraz yükselt, bu düşmanı pişirelim!”
Hipotalamus da vücuda “ısı üret, ısı kaybetme!” komutu verir.
• Kaslar titremeye başlar (ısı üretmek için)
• Damarlar büzüşür (ısı dışarı çıkmasın diye)
Böylece vücut ısısı artar, biz de “üşüyorum ama aslında ateşim var” deriz.
⸻
Ateş damarların içinde mi olur?
Ateş damarın içinde değil, kanın ve dokuların genel sıcaklığıdır.
Ama biz ateşi genellikle kanın taşıdığı ısı olarak ölçeriz.
Örneğin:
• Koltuk altı, dil altı ya da makattan ölçülen sıcaklık kanın taşıdığı ısıyı gösterir.
Yani vücudun dışına doğru değil, içsel bir durumdur. Ama deri yüzeyine yakın damarlar ısının etkisiyle genişler, o yüzden cilt sıcak, kuru veya kızarık hissedilir.
⸻
Vücudun daha içinde olabilir mi?
Evet. Özellikle ateşin ilk dakikalarında, vücut çekirdeği (karın içi, göğüs kafesi içi gibi) daha sıcaktır. Dış kısım (el, ayak gibi) henüz ısınmamıştır.
Bu yüzden çocuk ateşlenirken el ve ayağı soğukken bile içi yanabilir.
⸻
Neden olur?
Ateşin nedenleri:
1. Enfeksiyonlar (bakteri, virüs, mantar)
2. Bağışıklık sistemi hastalıkları
3. Alerjiler
4. İlaçlara karşı tepki
5. Tümörler (nadir ama olabilir)
⸻
Nasıl seyreder?
Ateşin bir gidiş şekli vardır:
1. Yükselme dönemi: Üşüme, titreme, cilt soluk
2. Ateşin yüksek olduğu dönem: Yüz kızarır, terlemez, halsizlik olur
3. Düşme dönemi: Terleme başlar, vücut ısıyı düşürmeye çalışır
⸻
Nasıl düşer?
1. Doğal yollarla: Vücut savaşı kazanırsa kendiliğinden düşer
2. Ateş düşürücülerle (Parasetamol, ibuprofen gibi):
• Hipotalamusu kandırır
• Termostatı tekrar normale çeker
3. Soğuk uygulama, ılık duş:
• Deriden ısı kaybı sağlar
• Ama titremeye neden olursa tam tersi etki yapabilir!
⸻
Sonuç olarak:
Ateş bir hastalık değil, bir belirtidir.
Tıpkı arabanın gösterge panelindeki kırmızı ışık gibi:
“Bir sorun var, ilgilen” diyor.
Ama ışığı kapatmak (ateşi düşürmek) sorunu çözmek değildir.
Asıl mesele neden ateş çıktığını bulmaktır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder